Hasło krzyżówkowe „graniczy z Algierią” w słowniku szaradzisty. W naszym słowniku szaradzisty dla wyrażenia graniczy z Algierią znajdują się łącznie 3 opisy do krzyżówki. Definicje te zostały podzielone na 2 różne grupy znaczeniowe.
foto – Pixabay Liban to państwo położone na Bliskim Wschodzie w zachodniej części Azji, które graniczy z Syrią i Izraelem. Kraj ten posiada również długą na 225 kilometrów linię brzegową z dostępem do wód Morza Śródziemnego. Choć jeszcze niedawno państwo to uznawane było za wyjątkowo niebezpieczne dla podróżujących, dziś turystyka staje się coraz ważniejszą gałęzią gospodarki Libanu. Na podróżników czekają tu niecodzienne widoki, unikalna kuchnia, zabytkowe miasta i mnóstwo pięknych miejsc o dużej wartości przyrodniczej. 1. Stolicą Libanu jest Bejrut – miasto, które zamieszkuje ponad 2 miliony osób. Jest to także główny ośrodek gospodarczy, edukacyjny i handlowy w kraju. W Bejrucie warto zwiedzić piękne, zabytkowe śródmieście i duży port, przy którym znajdują się piaszczyste plaże, obiekty gastronomiczne i punkty noclegowe. 2. Urzędowym językiem Libanu jest język arabski, jednak w większości placówek publicznych, sklepów i hoteli porozumieć się można również w języku francuskim. 3. Libańska flaga składa się z trzech poziomych pasów: dwóch czerwonych pasów zewnętrznych (symbolizujących krew przelaną podczas walk o niepodległość) i środkowego pasa białego (symbolizującego moralność, uczciwość i czystość). Na środku flagi widnieje zielone drzewo cedrowe. 4. Liban jest republiką parlamentarną. W skład libańskiego parlamentu wchodzi 128 posłów – po 64 członków wyznających chrześcijaństwo i islam. 5. Oficjalną walutą kraju jest funt libański. 100 libańskich funtów w przeliczeniu jest wartych około 0,28zł. 6. W Libanie znajdują się źródła rzeki Jordan, która ma długość 251 kilometrów i przepływa także przez Izrael, Jordanię, Syrię i Palestynę. Rzeka Jordan uznawana jest za świętą rzekę, w której został ochrzczony Jezus Chrystus. 7. Państwo to zamieszkują głównie muzułmanie (około 57% całej ludności) i chrześcijanie (ponad 36% mieszkańców kraju). 8. W Libanie powstał kościół maronicki czyli odłam chrześcijaństwa, uznawany za część wspólnoty katolickiej. 9. Jednym z największych miast w Libanie jest Trypolis. Miasto to zostało założone już w VI wieku przez Fenicjan, którzy stworzyli tu ważny w starożytności port morski. W Trypolisie znajdują się liczne mauzolea islamskie, meczety (w tym Wielki Meczet) oraz ruiny średniowiecznego grodziska. 10. Najwyższym szczytem na terytorium Libanu jest Kurnat as-Sauda, góra o wysokości 3088m Jej wierzchołek przez pół roku pokryty jest śniegiem. 11. Klimat Libanu jest ciepły, śródziemnomorski i stosunkowo łagodny. Lata są tu przyjemnie ciepłe, temperatury wynoszą około 22-25 stopni Celsjusza. Zimą jest wilgotno i ciepło – temperatury w większości kraju nie spadają poniżej 10 stopni Celsjusza, zimniej jest jedynie w wysokich partiach gór. 12. Tereny dzisiejszego Libanu były zamieszkiwane już w VII wieku Obszar kraju przez wieki znajdował się pod panowaniem Fenicjan, Asyryjczyków, Babilończyków, Persów, Macedończyków i Arabów. 13. Liban nazywany był niegdyś “Szwajcarią Bliskiego Wschodu” ze względu na działalność ogromnych finansowych przedsiębiorstw. Do dziś Bejrut stanowi jeden z najważniejszych ośrodków finansowych na Bliskim Wschodzie. 14. Libański region Tyr znany jest z uprawy doskonałej jakości winorośli. 15. Jedną z najważniejszych miejscowości w Libańskie jest miasto Baalbek, którego historia sięga starożytności. Znajdują się w nim pozostałości po Wielkiej Świątyni Jowisza, która wybudowana została około 60 roku Podczas zwiedzania Baalbeku warto również odwiedzić Świątynię Bachusa oraz ruiny Wielkiego Meczetu z przełomu VII i VIII wieku. 16. Na terenie Libanu żyją szakale, żbiki, daniele, sarny oraz wiele gatunków ptactwa (w tym gatunki migrujące z terenu Afryki). 17. W mieście Baalbek znajduje się monolit, który uznawany jest za największy ociosany blok kamienny. Nazywany jest “Kamieniem Południa” i stworzony został około I wieku Monolit waży niemal 1200 ton! 18. Podczas pobytu w Libanie warto odwiedzić miasto Byblos, które wpisane zostało na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Znajdują się tu pozostałości po osadzie, która zamieszkiwana była ponad 8 tysięcy lat temu. W kompleksie archeologicznym zobaczyć można również kilka starożytnych świątyń, neolityczne grobowce, teatr rzymski oraz średniowieczny zamek krzyżowców, który wybudowany został w XII wieku. 19. Jednym z symboli Libanu jest drzewo cedrowe. Cedry rosną tu w wielu miejscach, a o wspaniałych lasach cedrowych wspomina nawet biblijny Stary Testament. 20. Mimo, że większość mieszkańców Libana wyznaje islam, państwo to jest stosunkowo liberalne w stosunku do sprzedaży i spożywania alkoholu. Z Libanu pochodzą doskonałe wina oraz arak – alkohol produkowany ze sfermentowanych winogron. 21. Do Bejrutu dostać się można bezpośrednim połączeniem lotniczym z Warszawy, a także z innych państw europejskich i azjatyckich (np. z Moskwy, Pragi, Istambułu i Berlina). 22. Miłośnicy przepięknych, naturalnych krajobrazów powinni odwiedzić Wadi Kadisza czyli dolinę, przez którą przepływa rzeka Kadisza. 23. Jednym z najbardziej tragicznych dni w historii Libanu był 4 sierpnia 2020 roku, kiedy to doszło do ogromnego wybuchu łatwopalnych substancji, które nielegalnie były składowane w obrębie portu. W wyniku wybuchu zginęły 204 osoby, ponad 6 tysięcy mieszkańców i turystów odniosło obrażenia ciała, a dodatkowo wybuch zniszczył budynki, zabytki, ulice i pojazdy. 24. Choć Libańczycy są społeczeństwem miłym i pozytywnie nastawionym do turystów, wiele osób nie toleruje fotografowania przez obcych. Dodatkowo należy całkowicie wystrzegać się robienia zdjęć policjantom i funkcjonariuszom wojskowym. 25. Na teren państwa nie mogą wjechać osoby, które w paszporcie posiadają wizę Izraela. 26. Do Libanu wjechać można po okazaniu ważnego paszportu. To jeden z nielicznych krajów na świecie, który wydaje przy wjeździe do kraju bezpłatne wizy na okres 2 lub 3 miesięcy wszystkim obywatelom Polski. 27. Na terenie dużych miast jest bardzo dobry dostęp do nowoczesnej opieki medycznej. Koszty hospitalizacji i prywatnych wizyt lekarskich są jednak stosunkowo drogie, dlatego warto mieć wykupione ubezpieczenie medyczne. 28. Do prowadzenia pojazdu w Libanie wystarczy polskie prawo jazdy (przy pobycie maksymalnie do 6 miesięcy) lub prawo jazdy międzynarodowe. 29. Libańska policja ma prawo ukarać osoby, które uprawiają sporty ekstremalne. 30. Narodowym daniem kuchni libańskiej jest taboulleh, czyli sałatka na bazie kaszy bulgur z dodatkiem warzyw: pomidorów, cebuli, ogórków i papryki.
graniczy z Ugandą, Somalią ★★★ LIBAN: graniczy z Syrią, Izraelem ★★★ NEPAL: graniczy z Indiami i Chinami ★★★ ŻERAŃ: graniczy z Tarchominem ★★★ ANDORA: graniczy z Hiszpanią i Francją ★★★ LARCHE: przełęcz alpejska między Francją i Włochami ★★★★★ PANAMA: graniczy z Kolumbią ★★★ ALBANIA
foto – Pixabay Iran to arabskie państwo, które położone jest pomiędzy Morzem Kaspijskim i dwoma zatokami: Zatoką Perską (Morze Arabskie) i Zatoką Omańską (Ocean Indyjski). Choć Iran jest państwem bardzo ortodoksyjnym i konserwatywnym, cieszy się coraz większą popularnością wśród podróżników poszukujących unikalnych, niecodziennych i niezbyt turystycznych miejsc. Przedstawiamy 30 wyjątkowych ciekawostek o Iranie – jednym z najstarszych państw na świecie! 1. Iran nazywany był wcześniej Persją. Nazwę zmieniono dopiero w 1935 roku. 2. Początki rozwiniętej cywilizacji na tym terenie sięgają około 6,5 tysięcy lat. Największy rozkwit państwa nastąpił jednak za czasów panowania Achemenidów, którzy do państwa włączyli terenu dzisiejszego Egiptu, niegdysiejszy Babilon (Mezopotamia) oraz część doliny Indusu tworząc podwaliny ogromnego Imperium Perskiego. 3. Jednym z najważniejszych zabytków starożytnych w Iranie są ruiny miasta Persepolis, które założone zostało w 518 roku Na stanowisku archeologicznym w tym miejscu do dziś podziwiać można części starożytnych świątyń, fragmenty murów otaczających miasto, a także liczne konstrukcje nawadniające. 4. Iran graniczy z 7 państwami: Azerbejdżanem, Turkmenistanem, Afganistanem, Pakistanem, Armenią, Turcją i Irakiem. 5. Najstarszym śladem ludzkiej działalności na terenie Iranu są naskalne rysunki w jaskini Ghonbad-e Ku, które przedstawiają sceny polowań. Prymitywne dzieła powstały ponad 40 tysięcy lat temu. 6. Urzędowym językiem Iranu jest język perski. 7. Iran to jedyny kraj na Bliskim Wschodzie, w którym oficjalnie funkcjonuje muzułmański kalendarz księżycowy. W tym arabskim systemie kalendarzowym rok podzielony jest na 12 miesięcy, które trwają 29 lub 30 dni. Jednak za pierwszy rok, od którego odmierza się kolejne lata, uznawany jest rok 622 kalendarza gregoriańskiego (używanego w większości krajów świata, w tym w Polsce). 8. W Iranie funkcjonuje policja religijna oraz sądy, które rozstrzygają wyroki w oparciu o prawo koraniczne. Wiele “przestępstw” (np. porzucenie religii muzułmańskiej, dopuszczanie się aktów homoseksualnych, cudzołóstwo) może być karane śmiercią. 9. Iran znajduje się u wybrzeży Morza Kaspijskiego czyli największego jeziora na świecie. Z wód Morza Kaspijskiego wyławiane są jesiotry, których ikra uchodzi za najsmaczniejszy kawior na świecie. Morze Kaspijskie ma powierzchnię ponad 370 tysięcy kilometrów kwadratowych, a w najgłębszych punktach osiąga głębokość 1025 metrów. 10. Najwyższym szczytem Iranu jest masyw Demawend, który jest wygasłym wulkanem położonym w górach Elbrus. Wierzchołek wulkanu znajduje się na wysokości 5610m Według irańskich legend w środku uwięziony został Azi Dahaka czyli ogromny bóg-smok, który nękał i gnębił mieszkających w pobliżu Persów. 11. Na terenie państwa znajduje się Wielka Pustynia Słona, która ma powierzchnię ponad 77 tysięcy kilometrów kwadratowych. Jest to jedno z ostatnich na świecie naturalnych środowisk geparda azjatyckiego. 12. Iran leży w strefie suchego klimatu kontynentalnego. Opady atmosferyczne zdarzają się tu stosunkowo rzadko, a w niektórych miejscach (np. na terenie Wielkiej Pustyni Słonej) deszcz występuje zaledwie raz na kilka lat. Zimy w Iranie są srogie i suche, lata zaś wyjątkowo upalne. W niektórych miejscach latem temperatury często przekraczają 50 stopni Celsjusza. 13. Walutą Iranu jest rial irański. W przeliczeniu 1000 rialów jest wartych około 10 polskich groszy. 14. Największą wśród niewielu irańskich rzek jest Karun. Rzeka ma długość 890 kilometrów i stanowi najważniejszy szlak wodny w kraju. 15. Iran jest państwem, które bardzo dynamicznie się rozwija. Jest to zasługa przede wszystkim bogatych złóż gazu ziemnego i ropy naftowej, które występują na obszarze Bliskiego Wschodu. Iran jest także jednym z największych na świecie producentów takich towarów jak pistacje, ręcznie tkane dywany oraz daktyle. 16. Na terenie państwa prawnie zabrania się spożywania alkoholu czy urządzania imprez tanecznych. W rzeczywistości jednak wielu młodych ludzi omija zakazy organizując nawet duże, zakrapiane imprezy. 17. W miejscach publicznych obowiązuje segregacja płciowy. Kobiety nie mogą przebywać z mężczyznami podczas nabożeństw, w szkołach i na uczelniach, w restauracjach, w szpitalach i przychodniach, a nawet w środkach komunikacji miejskiej oraz w obiektach rozrywkowych i usługowych. 18. Tereny pustynne zajmują około 50% powierzchni całego Iranu. 19. Iran jest państwem wyznaniowym, w którym prawo regulowane jest przez islamską doktrynę szyicką. Muzułmanie stanowią niemal 99% społeczeństwa. Teren kraju zamieszkują również chrześcijanie, w szczególności zielonoświątkowcy, prawosławni i katolicy. 20. Flaga Iranu składa się trzech poziomych pasów: zielonego, białego i czerwonego. Symbolizuję one kolejno religię muzułmańską, pokój i męstwo. Na środku flagi widnieje irańskie godło. 21. Z Iranu wywodzi się zaratusztrianizm czyli starożytna religia, której podstawą była wiara w Pana Mądrości (Ahura Mazda) i Złego Ducha (Angra Mainju). Według tej doktryny te dwa byty nieustannie toczyły ze sobą walkę o ludzkie dusze. 22. Stolicą i największym miastem Iranu jest Teheran. Jest to równocześnie największa metropolia na terenie całego Bliskiego Wschodu, którą zamieszkuje ponad 12 milionów osób. 23. Na terenie Iranu legalna jest poligamia. Zgodnie z prawem irańskim mężczyzna może poślubić maksymalnie cztery kobiety. 24. Mimo ciężkich warunków atmosferycznych i niewielkich zasobów słodkiej wody, Iran może poszczycić się bardzo zróżnicowanym światem zwierząt. W wodach Zatoki Perskiej żyje ponad 200 gatunków ryb, a także liczne gatunki skorupiaków i żółwi morskich. W górach spotkać można niedźwiedzie himalajskie. Stepy i tereny pustynne zamieszkiwane są przez gazele i antylopy, szakale, gepardy i tygrysy. 25. W Iranie wszystkie kobiety i dziewczynki powyżej 9 roku życia mają obowiązek noszenia specjalnego stroju muzułmańskiego. 26. Do najbardziej znanych dań kuchni irańskiej należą choresz (mięsny gulasz z dodatkiem bakłażana, grochu i ziemniaków), ghorme sazi (mięsna potrawka z baraniny lub wołowiny) i fesendżun (danie na bazie drobiu, do którego dodaje się sos z orzechów włoskich i owoców granatu). 27. W Iranie znajduje się wiele wspaniałych, malowniczych meczetów. Z pewnością warto odwiedzić Różowy Meczet w Szirazie, Meczet Królewski w Isfahanie oraz Sanktuarium Imama Rezy w Meszhedzie. prawo irańskie jest bardzo konserwatywne, a wiele przepisów uderza w kobiety, płeć piękna w Iranie nie zawsze przejmuje się obowiązującymi kanonami. Iranki bardzo często odsłaniają włosy i używają mocnego makijażu, młode kobiety spotykają się z mężczyznami w miejscach publicznych, posiadają (wbrew zakazom) profile społecznościowe, a nawet piastują ważne stanowiska polityczne. 29. W Iranie wręczanie napiwków uznawane jest za niekulturalne, a nawet obraźliwe. 30. Mimo, że Iran jest państwem wyznaniowym, jest to również jedno z najbardziej przyjaznych i bezpiecznych państw Bliskiego Wschodu. Turyści mogą liczyć na szczerą pomoc Irakijczyków, na dostęp do dobrej, prywatnej opieki medycznej, a także na noclegi w komfortowych warunkach.
graniczy z Rumią ★★★ KENIA: graniczy z Etiopią, Tanzanią ★★★ LIBAN: graniczy z Syrią, Izraelem ★★★ NEPAL: graniczy z Indiami i Chinami ★★★ WALIA: graniczy z Anglią ★★★ ŻERAŃ: graniczy z Tarchominem ★★★ ANDORA: graniczy z Hiszpanią i Francją ★★★ PANAMA: graniczy z Kolumbią ★★★ ALBANIA
Informacje ogólne Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy Położenie geograficzne: Izrael leży nad Morzem Śródziemnym w rejonie Bliskiego Wschodu. Graniczy z Libanem, Syrią, Jordanią i Egiptem. Pod kontrolą Izraela znajdują się ziemie zajęte podczas wojny w 1967 r. – Wschodnia Jerozolima (anektowana decyzją Knesetu w 1980 r.), Wzgórza Golan (anektowane w 1981 r.) oraz część Zachodniego Brzegu Jordanu. Tereny Autonomii Palestyńskiej nie są traktowane jako część państwa Izrael. Obszar: Terytorium Izraela zajmuje obszar 20,8 tys. km2; (nie wliczone w ten obszar Wzgórza Golan i Autonomia Palestyńska zajmują dodatkowe 7 tys. km2;). Całkowita długość granic lądowych to 1 006 km w tym: z Egiptem - 255 km z Jordanią - 238 km z Libanem - 79 km z Syrią - 76 km z Zachodnim Brzegiem Jordanu - 307 km z Strefą Gazy - 51 km Linia brzegowa liczy 273 km. Ludność: Liczba mieszkańców Izraela w 2019 r. przekroczyła 9 mln, z czego niemal 75% stanowili Żydzi i około 20% Arabowie. Pozostałe 5% stanowili chrześcijanie (nie Arabowie) oraz bahaici. Stolica: Izrael od 1949 r. za swoją stolicę uznaje Jerozolimę. Jednak zdecydowana większość państw do dzisiaj nie zaakceptowała tej decyzji, a siedziby ich przedstawicielstw dyplomatycznych znajdują się w Tel Awiwie. W maju 2018 r. Stany Zjednoczone przeniosły swoją ambasadę do Jerozolimy. Podobnie uczyniły Paragwaj i Gwatemala. Niektóre państwa, np. Czechy, Słowacja i Węgry, otwierają w Jerozolimie dyplomatyczne przedstawicielstwa zajmujące się promocją gospodarczą i edukacyjno-kulturalną, choć same ambasady wciąż znajdują się w Tel Awiwie. Języki urzędowe: Językami urzędowymi Izraela są hebrajski i arabski. Obrady w Parlamencie (Kneset) prowadzi się w dwóch językach jednocześnie (tłumaczenie symultaniczne). Powszechna jest znajomość języka angielskiego, a duża część mieszkańców mówi po rosyjsku. Warunki klimatyczne Klimat zróżnicowany. Na zachodzie, od granicy z Libanem do Strefy Gazy ciągnie się pas wybrzeża Morza Śródziemnego, na którym panuje typowy klimat śródziemnomorski z łagodnymi zimami i gorącym, wilgotnym latem. Na wschód od pasa przybrzeżnego znajduje się rejon wyżynno-górzysty, a na południu pustynia Negew, zajmująca ponad 50% powierzchni całego kraju. W tych dwóch regionach panuje typowo pustynny, gorący i suchy klimat. Główne bogactwa naturalne Miedź, fosforany, siarka, rudy manganu, asfalt, brom, potas, niewielkie zasoby ropy naftowej. W szelfie Morza Śródziemnego – znaczne zasoby gazu ziemnego (dwa główne złoża: Tamar – szacowane zasoby 307 mld m3 i Leviathan – szacowane zasoby 535 mld m3). Przemysłowa eksploatacja Tamar rozpoczęła się w kwietniu 2013 r., a Leviathana w grudniu 2019 r. System walutowy, kurs i wymiana Oficjalnym środkiem płatniczym w Izraelu jest Nowy Izraelski Szekel (NIS). 1 NIS = 100 agorotów. Średni kurs wymiany w 2019 r. wynosił 1 EUR = 3,99 NIS, 1 USD = 3,56 NIS. Walutę można wymieniać w bankach lub w kantorach. Religia Dominującą religią jest judaizm, wyznawany przez ok. 75% obywateli Izraela. Drugą religią pod względem liczby wiernych jest islam (ok. 16%). Chrześcijanie różnych obrządków stanowią ok. 2,1% ludności. Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy Oficjalnym świętem państwowym jest Dzień Nieodległości Izraela. Deklaracja Niepodległości została ogłoszona 14 maja 1948 r., ale z uwagi na obowiązujący w Izraelu kalendarz lunarny, święto to jest ruchome i przypada w kwietniu lub w maju. Ponadto w Izraelu obchodzone są następujące święta religijne, podczas których nieczynne są instytucje państwowe i banki: Pesach (święto przejścia) - w kwietniu Szawuot (święto tygodni) - w maju lub w czerwcu Tisza be-Aw (święto po utracie świątyni) - w lipcu lub w sierpniu Rosz ha-Szana (żydowski Nowy Rok) - w wrześniu Jom Kippur (dzień pojednania) - w wrześniu lub w październiku Sukot (święto szałasów) - w wrześniu lub w październiku Simchat Tora (święto Tory) - w październiku Chanuka (święto świateł) - w listopadzie lub w grudniu Infrastruktura transportowa Infrastruktura komunikacyjna dobrze rozwinięta, zwłaszcza w centralnej i północnej części kraju. Sieć dróg utwardzonych ok. 19 tys. km, z czego ok. 2 tys. km to drogi szybkiego ruchu. W ostatnich pięciu latach oddawano rocznie do eksploatacji ok. 150 km nowych dróg. Łączna długość linii kolejowych ok. 900 km. Sieć kolejowa dobrze rozwinięta w najgęściej zaludnionych - centralnej i północnej części kraju. Od kilku lat trwa modernizacja i rozbudowa sieci kolejowej w centralnej części Izraela. Na początku 2020 r. została oddana do użytku linia szybkiej kolei Tel Awiw – Jerozolima, w planach pozostaje połączenie uprzemysłowionej centralnej i wschodniej części kraju z położonym na południu miastem Eljat. Z uwagi na uwarunkowania geopolityczne eksport i import towarów, a także wyjazdy i przyjazdy do Izraela odbywać się mogą niemal wyłącznie drogą morską i powietrzną. Wyjątek stanowią cztery przejścia drogowe: z Jordanią (3) i Egiptem (1 – często zamykane z uwagi na sytuację bezpieczeństwa). Izrael posiada 13 lotnisk (nie licząc wojskowych), w tym trzy obsługujące loty międzynarodowe: Międzynarodowy Port Lotniczy im. Ben Guriona pod Tel Awiwem (IATA: TLV, ICAO: LLBG), Międzynarodowy Port Lotniczy w Eljacie im. Ilana i Assafa Ramona (IATA: ETM, ICAO: LLER) oraz Port Lotniczy w Hajfie im. Uri Michaeli (IATA: HFA, ICAO: LLHA). Port Lotniczy im. Ben Guriona dysponuje trzema pasami startowymi (długość: 3,6 km, 3,1 km, 1,9 km). W 2019 r. lotnisko obsłużyło blisko 25 mln pasażerów, wliczając loty wewnętrzne. Posiada bardzo dobrze rozwiniętą infrastrukturę cargo z czterema specjalnymi stanowiskami rozładunkowymi dla samolotów B-747 cargo. Rozbudowana jest baza magazynowa składająca się z chłodni, magazynów materiałów radioaktywnych, skarbca (handel diamentami), oddziału kwarantanny dla żywych zwierząt oraz specjalnych magazynów dla dużych i ciężkich przesyłek. Port lotniczy Ejlat Ramon został oddany do użytku na początku 2019 r. i zastąpił dwa wcześniej działające porty lotnicze w Ovda i Ejlat. Długość pasa startowego 3,6 km pozwala obsługiwać największe jednostki. Port lotniczy w Hajfie obsługuje jedynie małe jednostki i służy głównie wewnętrznym połączeniom lotniczym z Ejlatem i Tel Awiwem. Długość pasa startowego wynosi 1,3 km. Transport morski jest realizowany przez trzy porty: dwa nad Morzem Śródziemnym (Aszdod i Hajfa) oraz jeden nad Morzem Czerwonym (Ejlat). Najstarszym i największym portem izraelskim jest Hajfa leżąca nad Morzem Śródziemnym na północ od Tel Awiwu. Rocznie przeładowywanych jest w nim około 30 mln ton towarów. Posiada terminale kontenerowe, terminal chemiczny oraz specjalny terminal do obsługi Szóstej Floty USA. Obsługuje także statki pasażerskie. Coraz większe znaczenie zyskuje port Ashdod leżący ok. 25 km na południe od Tel Awiwu. Obecnie w porcie przeładowywany jest tonaż porównywalny do portu w Hajfie, jednakże wraz z oddaniem do użytku w 2021 r. terminalu południowego stanie się on największym portem Izraela. Port posiada specjalne terminale do odbioru towarów masowych, węgla, kontenerów i produktów rolno-spożywczych. Port w Eljacie ma niewielkie znaczenie pomimo swojego położenia, korzystnego dla handlu z Dalekim Wschodem (szlak żeglugowy Morze Czerwone - Ocean Indyjski, z pominięciem Kanału Sueskiego). Potencjał Eljatu ograniczony jest przez oddalenie od centrum gospodarczego kraju, brak połączenia kolejowego oraz konkurencję przystani jachtowych dla turystyki morskiej. Obowiązek wizowy Obywatele Polscy legitymujący się paszportem ważnym co najmniej przez okres 6 miesięcy mogą przyjeżdżać do Izraela bez wiz na okres do 90 dni. Ruch bezwizowy dotyczy wyłącznie przyjazdów turystycznych i biznesowych. Osoby przyjeżdżające w innych celach i na okres dłuższy niż 90 dni powinny wcześniej uzyskać odpowiednią wizę w Ambasadzie Izraela w Warszawie. System administracyjny Ustrój polityczny Izrael jest republiką parlamentarną. Nie posiada jednak konstytucji spisanej w formie jednego dokumentu. Jej rolę spełniają akty prawne tworzące blok konstytucyjny: Deklaracja Niepodległości Izraela z 1948 r., Podstawowe Prawa o Parlamencie (Kneset) z 1958 r., Ziemie Izraela z 1960 r., Prezydent Państwa z 1964 r., Rząd z 1968 r., znowelizowana w 1992 r. i w 2001 r. Gospodarka Finansami Państwa z 1975 r., Armia z 1976 r., Jerozolima, Stolica Izraela z 1980 r., Sądownictwo z 1984 r., Kontroler Państwowy (odpowiednik polskiego NIKu) z 1988 r., Ustawa o prawach obywatelskich z 1992 r., Prawo o Wolności Zawodowej z 1992 r. znowelizowane w 1994 r. Prace nad opracowaniem ustawy zasadniczej prowadzi, od maja 2003 r., Komitet ds. Konstytucji, Prawa i Sprawiedliwości. Władza ustawodawcza Władzą ustawodawczą jest parlament Izraela - Kneset. W jednoizbowym Knesecie zasiada 120 deputowanych, wybieranych na 4 lata. Zatwierdzone przez Kneset ustawy są podpisywane przez prezydenta, premiera i właściwego ministra. Obrady parlamentu odbywają się przez 8 miesięcy w roku na dwóch sesjach: wiosennej i jesiennej. W nadzwyczajnych wypadkach Kneset może zebrać się także w okresie przerwy. Kneset ma uprawnienia do odwołania ze stanowiska Prezydenta, a także do podjęcia decyzji o wcześniejszych wyborach. Prezydent Izraela jest wybierany przez Kneset na 7-letnią kadencję. Nie ma prawa do reelekcji. Kandydatem może zostać każdy obywatel Izraela, mieszkający na terytorium tego państwa. Prezydent pełni przede wszystkim funkcje reprezentacyjne. Ponadto podpisuje przyjęte przez Kneset ustawy oraz, za zgodą Knesetu, umowy międzynarodowe, nominuje kandydatów na najwyższe stanowiska państwowe ( Prezesa Rady Ministrów) oraz posiada prawo do ogłaszania amnestii i zmniejszania wyroków. Prezydentem Izraela od lipca 2014 r. jest Reuven Rivlin. Władza wykonawcza Władzą wykonawczą jest Rada Ministrów, na której czele stoi Premier. Na stanowisko premiera Prezydent nominuje przywódcę partii, która wygrała wybory do Knesetu. Jeżeli osoba ta nie uzyska wotum zaufania od parlamentu, Kneset zgłasza innego kandydata. Po wyborach parlamentarnych w marcu 2015 r. Prezydent Izraela powierzył Benjaminowi Netenyahu, przywódcy zwycięskiej partii Likud misję tworzenia nowego rządu. Zaprzysiężona w maju 2015 r. Rada Ministrów składa się - oprócz stanowiska Premiera - z 27 stanowisk ministerialnych. W kwietniu i wrześniu 2019 r. oraz w marcu 2020 r. doszło do trzech kolejnych wyborów parlamentarnych, w związku niemożnością uzyskania większości w Knesecie przez nowy rząd. Struktura administracji gospodarczej Sprawy gospodarcze leżą w gestii Ministerstwa Gospodarki i Przemysłu. Finansami Państwa zajmuje się Ministerstwo Finansów, a za kreację pieniądza, wysokość stóp procentowych itp. odpowiada Bank Izraela (Bank of Israel). Struktura samorządu gospodarczego jest zbliżona do struktury tego samorządu w Polsce. Działają izby terytorialne, branżowe, bilateralne, a także związki izb gospodarczych (przynależność do nich nie jest obowiązkowa). Sądownictwo gospodarcze System sądowniczy Izraela składa się z trzyinstancyjnego systemu sądów ogólnych (Sąd Najwyższy i odpowiedniki polskich sądów wojewódzkich i okręgowych) oraz z sądów specjalnych: sądów pracy, sądów wojskowych i sądów religijnych. Od 2011 r. działają również sądy gospodarcze. Gospodarka Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej W minionej dekadzie izraelska gospodarka napędzana była coraz większymi wpływami generowanymi przez sektor startupów i wysokich technologii (ponad 39 mld USD przyciągniętych inwestycji, z czego w samym 2019 r. aż 8,3 mln USD), który dawał pracę ponad 300 tys. osobom, czyli jedynie 10% populacji aktywnej zawodowo. Coraz wyższe koszty pracy powodowały z kolei deindustrializację kraju i wygaszanie tradycyjnych sektorów. W 2019 r. tempo wzrostu PKB Izraela wyniosło 3,3%, czyli niewiele mniej niż w ub. r. (3,4%) i dwa lata wcześniej (3,6%). Dług publiczny spadł do poziomu 60,9% PKB (o 1,3 pproc. w porównaniu do 2016 r.), czyli poniżej średniej OECD. Inflacja, liczona jako indeks cen towarów i usług konsumpcyjnych, wyniosła pod koniec 2019 r. 0,8%. Tym samym, kolejny rok z rzędu nadal nie osiągnięto celu inflacyjnego (1-3%). Jednocześnie rosły średnie zarobki, które od koniec 2019 r. wyniosły około 3200 USD, a stopa bezrobocia na początku 2020 r. spadła do 3,6% (niemal pełne zatrudnienie). Nie udało się obniżyć deficytu budżetowego, który pod koniec 2019 r. wyniósł 3,8% PKB. Podstawowa stopa procentowa Banku Izraela pod koniec 2019 r. wyniosła 0,25%, a zgromadzone rezerwy walutowe przekroczyły granicę 130 mld USD (około 1/3 PKB). Główne sektory gospodarki Udział poszczególnych sektorów w wypracowaniu PKB Izraela kształtuje się następująco: przemysł 28% usługi 70% rolnictwo 2% Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych Wyszczególnienie Rok bieżący lub rok z aktualnie dostępnymi danymi rok poprzedni PKB w mld USD 375 (prognoza) 373,8 PKB na jednego mieszkańca w tys. USD 43,6 38,4 Tempo wzrostu PKB w procentach 3,3 3,4 Relacja deficytu finansów publicznych do PKB w procentach 3,8 2,9 Relacja całkowitego długu publicznego do PKB w procentach 60,9 61,6 Stopa inflacji (indeks cen konsumpcyjnych CPI) w procentach 0,4 0,8 Stopa bezrobocia w procentach 3,8 4,0 Wartość obrotów handlu zagranicznego w mld USD 221,1 216,3 Wartość eksportu w mld USD 113,8 108,9 Wartość importu w mld USD 107,3 107,4 Relacja nadwyżki na rachunku obrotów bieżących bilansu płatniczego do PKB w procentach 2,6 Wartość zagranicznych inwestycji bezpośrednich w kraju urzędowania w mld USD 22,7 18,2 Wartość zagranicznych inwestycji bezpośrednich kraju urzędowania za granicą w mld USD 25,4 19,6 Handel zagraniczny W ciągu ostatniej dekady zagraniczna sprzedaż zwiększyła się o przeszło dwie trzecie (średni wzrost 5,3% rocznie). Największy wzrost izraelskiego eksportu w minionych dziesięciu latach odnotowano do Chin (402%), Wielkiej Brytanii (286%), Polski (162%), Japonii (73%), Turcji (66%) i Brazylii (61%). Jednym z głównych motorów wzrostu Izraela w ostatniej dekadzie jest eksport usług, głównie w sferze wysokiej technologii. W 2019 r. wyniósł on niemal 56 mld USD (wzrost o 11,7% względem Wartość importowanych towarów i usług wydaje się być stała i w ostatnich dwu latach wyniosła ok. 107 mld USD. Inwestycje zagraniczne Skumulowana wartość zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Izraelu pod koniec 2019 r. przekroczyła 166 mld USD, natomiast inwestycji pośrednich (portfelowych) 118 mld USD. Z kolei łączna wartość izraelskich inwestycji bezpośrednich zagranicą wyniosła ok. 110 mld USD, a portfelowych 171 mld USD. Wraz z ponad 126 mld USD rezerw oraz 88 mld USD pozostałych inwestycji, wartość wszystkich izraelskich aktywów zbliżyła się do 500 mld USD. Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym Izrael jest członkiem wielu organizacji międzynarodowych, w tym także o charakterze gospodarczym. Są to WTO, IMF, FAO, UNIDO, OECD. Stosunki gospodarcze z Unią Europejską Relacje pomiędzy Izraelem a Unią Europejską określa Umowa Stowarzyszeniowa (EU-Israel Association Agreement) podpisana 20 listopada 1995 r., która weszła w życie 1 czerwca 2000 r. Ponadto UE i Izrael posiadają podpisane następujące umowy dwustronne: "Open Skies" aviation agreement (umowa w pełni weszła w życie w I poł. 2018 r.), Agreement on Conformity Assessment and Acceptance of industrial products (umowa weszła w życie 19 stycznia 2013 r.), Agreement concerning reciprocal liberalisation measures on agricultural products, processed agricultural products and fish and fishery products (umowa weszła w życie 1 stycznia 2010 r.), Agreement on Scientific and Technical Cooperation Between the European Community and the State of Israel (podpisana 17 lipca 2007 r.) Agreement on Good Laboratory Practice (umowa weszła w życie 1 maja 2000 r.) Agreements on Procurement by Telecommunication Operators and Government Procurement (umowy weszły w życie 1 sierpnia 1997 r.) European-Mediterranean Sea (“Open Skies”) Aviation Agreement (podpisana 11 czerwca 2013 r.) Mimo powolnego rozwoju stosunków politycznych między instytucjami UE a Izraelem, relacje gospodarcze z poszczególnymi krajami Unii cechuje trend wzrostowy. Kraje UE pozostawały pod koniec 2019 r. pierwszym partnerem handlowym Izraela, na które przypadało 36% izraelskich obrotów (następne były USA – 19% oraz Chiny – 9%). Wartość eksportu towarów i usług z UE do Izraela przekroczyła 27 mld USD, natomiast importu zbliżyła się do 19 mld USD. Kraje UE przyciągnęły niemal 40% wszystkich zagranicznych inwestycji bezpośrednich Izraela (następne USA – 20%), inwestując jednocześnie w tym kraju niemal tyle samo, co USA (po 20%). Dobrze rozwija się współpraca badawczo-rozwojowa między UE a Izraelem. W ramach unijnego programu Horyzont 2020 izraelskie podmioty uczestniczyły w ok. 1200 projektach grantowych (niemal 5% wszystkich grantów programu), otrzymując finansowanie w wysokości ponad 1 mld EUR (ponad 2% wszystkich środków H2020). Dwustronna współpraca gospodarcza Gospodarcze umowy dwustronne Polskę obowiązuje podpisana r. umowa stowarzyszeniowa UE-Izrael tj. “Euro-Mediterranean Agreement establishing an association between the European Communities and their Member States, of the one part, and the State of Israel, of the other part”. Polska i Izrael są sygnatariuszami umów dwustronnych, w tym Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael o komunikacji lotniczej z r. Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael w sprawie popierania i wzajemnej ochrony inwestycji z r. z późniejszymi zmianami. Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu z r. Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael o współpracy kulturalnej, naukowej i oświatowej z r. Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael o współpracy gospodarczej i naukowo-technicznej w dziedzinie rolnictwa i przemysłu spożywczego z r. Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael o współpracy technicznej w dziedzinie rozwoju mleczarstwa z r. Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael o współpracy poczty i telekomunikacji z r. Umowa między Rządem RP i Rządem Państwa Izrael o współpracy w dziedzinie turystyki z r. Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael o współpracy i wzajemnej pomocy w sprawach celnych z r. Memorandum o Porozumieniu między Ministrem Gospodarki i Pracy Rzeczypospolitej Polskiej a Ministerstwem Obrony Państwa Izrael o współpracy w dziedzinie przemysłów obronnych z r. Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael o współpracy w dziedzinie zdrowia i medycyny z późniejszymi zmianami z r. Umowa między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael o współpracy w zakresie przemysłowych prac badawczo-rozwojowych z 28 października 2014 r. Dwustronna wymiana handlowa Izrael zajmuje czołową pozycję, obok Arabii Saudyjskiej i Turcji, w zakresie łącznych obrotów towarowych z krajami regionu Bliskiego Wschodu. W 2019 r. eksport z Polski do Izraela wyniósł 705,5 mln USD (wzrost 2% r/r), co stanowiło 0,3% wartości całego polskiego eksportu, natomiast import wyniósł 448,5 mln USD (spadek 6% r/r), co stanowiło 0,2% wartości całego importu z Polski. Tym samym udało się powiększyć dodatnie saldo w obrotach towarowych, które wyniosło 257 mln USD (wzrost 20% r/r). Należy podkreślić, że w odróżnieniu od innych rynków w regionie, pozycja Izraela jako partnera handlowego Polski jest stabilna i poza 2009 r. tj. rokiem globalnego kryzysu notowano na tym rynku systematyczny wzrost obrotów towarowych. W strukturze towarowej polskiego eksportu do Izraela pod koniec 2019 r. dominowały produkty rolno spożywcze (ponad 1/3 eksportu), przede wszystkim mięso wołowe (13,5%), cukier (6,7%) i wody mineralne (2,9%). Coraz większy udział przypada na pojazdy i części samochodowe (15%), czy urządzenia elektryczno-mechaniczne. Polska importuje z Izraela przede wszystkim wyroby przemysłu elektromaszynowego (ponad 40% importu) oraz produkty chemiczne i farmaceutyczne. W 2019 r. dominowały silniki turboodrzutowe, turbośmigłowe i turbiny gazowe (20%), a następnie środki owadobójcze (9%) oraz leki (5%) . Wzajemne inwestycje W statystykach oficjalnych Izrael nie jest wymieniany jako istotny obszar napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych do Polski. Oficjalne dane odbiegają jednak znacznie od szacunków. Kapitał izraelski zaangażowany w Polsce jest znacznie wyższy (od 2 do nawet 5 mld USD). Ze względów podatkowych, większość inwestorów izraelskich lokuje kapitał w Polsce poprzez firmy mające siedzibę w Europie ( w Holandii i na Cyprze) lub Stanach Zjednoczonych. Na polskim rynku obecne są między innymi: Super-Pharm, Sorbit, Link 4, Cinema City, GTC, Plaza Centres, Ronson, Tadiran, Elite, Eden, Multilock, Egged. Współpraca miast 17 polskich miast ma porozumienia bądź niesformalizowaną długoterminową współpracę z miastami w Izraelu (miasta bliźniacze): Bielsko-Biała Akko Częstochowa Nazaret Gdańsk Hajfa Gołdap Givat Shmuel Katowice Rehovot Kołobrzeg Nazaret Illit Kutno Bat Yam Łódź Tel Awiw Lublin Rishon LeZion Nowy Sącz Netanya Płońsk Ramat Negev Poznań Raanana Sopot Ashkelon Stary Sącz Ness Ziona Warszawa Tel Awiw Wisła Daliat el Carmel Wrocław Ramat Gan Dostęp do rynku Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług Izrael jest państwem stowarzyszonym z Unią Europejską, co w praktyce oznacza obowiązywanie pomiędzy Polską a Izraelem zasad wolnego handlu. Jedynie w odniesieniu do niektórych artykułów rolno-spożywczych stosowane są ograniczenia w postaci ceł lub kontyngentów. Ponadto istnieje zakaz importu na rynek izraelski warzyw, owoców, żywych cieląt oraz mięsa wołowego z krajów, w których w ostatnim okresie odnotowano przypadki BSE. Specyficznym ograniczeniem dostępu do rynku jest wymóg koszerności. Przy czym brak odpowiedniego certyfikatu nie jest równoznaczny z zakazem importu, a jedynie nakłada ograniczenia dystrybucji produktów bez certyfikatu do sieci sklepów niekoszernych. Izraelscy importerzy współpracują przy uzyskiwaniu certyfikatów koszerności, a nawet często ponoszą koszty certyfikacji. Wszystkie towary importowane na rynek izraelski muszą posiadać certyfikaty zgodności z miejscowymi normami. Za opracowanie standardów i za wystawianie certyfikatów zgodności jest odpowiedzialna państwowa instytucja „The Standards Institution of Israel”. Świadectwa fitosanitarne wystawia Ministerstwo Zdrowia. O odpowiednie świadectwa i certyfikaty występuje z reguły izraelski importer. Import świeżych owoców jest teoretycznie możliwy, ale wyłącznie po uzyskaniu certyfikatu dla konkretnego produktu i konkretnego producenta. Ochrona własności przemysłowej leży w gestii Izraelskiego Biura Patentowego, które przyznaje patenty, rejestruje wzory i znaki towarowe. Zgłaszane do Biura wnioski są następnie weryfikowane pod kątem ich zasadności i nie kolidowania z prawami innych osób lub podmiotów. Biuro przyjmuje wnioski zarówno od podmiotów z Izraela jak i z zagranicy. Izrael podpisał Paryską Konwencję w sprawie ochrony własności przemysłowej oraz Traktat o Współpracy Patentowej. Prawo dot. ochrony własności intelektualnej zapewnia ochronę tej własności zgodnie z obowiązującymi na świecie standardami. Izrael jest członkiem World Intellectual Property Organisation (WIPO) i sygnatariuszem większości międzynarodowych porozumień w sprawie ochrony własności intelektualnej takich jak Konwencja Berneńska, Porozumienie w Sprawie Własności Intelektualnej w ramach WTO, Traktat Internetowy WIPO. Dostęp do rynku pracy Dostęp obywateli polskich do izraelskiego rynku pracy jest utrudniony i obwarowany biurokratycznymi procedurami. Izraelski pracodawca, który jest zobowiązany do uzyskania zgody na zatrudnienie obcokrajowca, musi wykazać, że nie ma obywatela Izraela, chętnego do objęcia oferowanego stanowiska. Na podstawie wydanej zgody, polski pracownik otrzymuje w Ambasadzie Izraela w Warszawie wizę pracowniczą. Po podjęciu obowiązków w firmie izraelskiej, obcokrajowiec posiada takie same prawa jak pracownik izraelski. Nie ma możliwości otrzymania wizy pracy na miejscu np. w trakcie pobytu turystycznego. Osoby pracujące nielegalnie są deportowane. Nabywanie i wynajem nieruchomości Rynek nieruchomości w Izraelu jest rynkiem wolnym. Obywatele polscy mogą wynajmować mieszkania lub domy na takich samych zasadach jak obywatele izraelscy. Wynajmu nieruchomości można dokonać za pośrednictwem agencji lub z ogłoszenia. Warunki najmu uzgadniają pomiędzy sobą strony umowy. Również zakup nieruchomości przez obcokrajowców jest w zasadzie możliwy na takich samych warunkach jak przez obywateli Izraela. Nie dotyczy to obywateli państw, które mają nieuregulowane z Izraelem stosunki dyplomatyczne. Pewną barierą są biurokratyczne procedury uzyskania zgody przez obcokrajowca na zakup gruntu będącego własnością Państwa. Procedury te mogą znacznie spowolnić, ale nie uniemożliwić zakup nieruchomości. System zamówień publicznych Wszystkie państwowe instytucje, przedsiębiorstwa i agencje, rady religijne, a także fundusze ochrony zdrowia są zobowiązane, na podstawie Prawa o Przetargach z 1992 r., do zawierania kontraktów w systemie zamówień publicznych na dostawy, obrót nieruchomościami, wykonywanie robót i świadczenie usług. Szczegółowe zasady procesu przetargowego zostały wydane przez Ministra Finansów oraz Ministra Obrony (dla zamówień wojskowych). Skomplikowane przepisy przewidują preferencje dla podmiotów izraelskich, konieczność offsetu w wysokości 35% dla kontraktów o wartości powyżej 2,1 mln NIS, konieczność, w niektórych przypadkach, składania ofert wraz z partnerami izraelskimi. Prawo o Przetargach nie jest wystarczająco przejrzyste, a przepisy wykonawcze przewidują wiele wyjątków i odchodzenie od procedur. Brak jest też jednolitego systemu ogłaszania przetargów publicznych. Szczegóły nt. izraelskiego prawa o zamówieniach publicznych w jęz. angielskim są dostępne, w języku angielskim, na stronach: Izraelskiego Instytutu Eksportu i Współpracy Międzynarodowej Izraelskiego Ministerstwa Gospodarki Różnice kulturowe w kontaktach biznesowych W piątek i sobotę nie funkcjonuje transport publiczny oraz zamknięta jest większość urzędów, podobnie jak i w czasie większości świąt żydowskich. Przydatne kontakty i linki Administracja gospodarcza Rząd Izraela Ministerstwo Gospodarki Ministerstwo Finansów Bank Centralny Izraela Instytut Eksportu i Współpracy Międzynarodowej Izraelska Agencja Innowacyjności Izraelskie Centrum Współpracy z krajami UE w dziedzinie Badań i Rozwoju (w ramach Izraelskiej Agencji Innowacyjności) Samorządy gospodarcze Federacja Izraelskich Izb Handlowych Izraelski Związek Producentów Wybrane media elektroniczne (w języku angielskim) elektroniczna wersja dziennika ekonomicznego Globes Times of Israel - niezależny dziennik wydawany wyłącznie online elektroniczna wersja dziennika Haaretz elektroniczna wersja dziennika The Jerusalem Post elektroniczna wersja dziennika Yedioth Ahronoth strona poświęcona przemysłowi wysokich technologii i ekosystemowi innowacji Izraela Wybrane strony z informacjami ekonomicznymi Główny Urząd Statystyczny Izraela Israel Business Information Services (usługi płatne) Israeli Start-Up Network Informacje dot. inwestycji Ministerstwa Gospodarki Izraela Inne Ambasada RP w Tel Awiwie Polska Agencja Inwestycji i Handlu, Zagraniczne Biuro Handlowe w Tel Awiwie Delegatura Unii Europejskiej w Izraelu Wydział handlowy Ambasady Izraela w Polsce Data aktualizacji:
graniczy z Syrią, Izraelem ★★★ BELIZE: państwo w Ameryce Środkowej ★★★ BRUGGE: królestwo sąsiadujące z lasem Brokilon ★★★★ dzejdi: MAROKO: państwo w płn Afryce ★★★ BURUNDI: państwo w środkowowschodniej Afryce ★★★ ESTONIA: państwo nad M. Bałtyckim ★★★ HOLANDIA: państwo w zachodniej Europie
Nazwa Izrael pochodzi od imienia Jakuba, wnuka Abrahama i oznacza "tego, który walczył z Bogiem". To Święta Ziemia nie tylko dla Chrześcijan, w nie mniejszym stopniu również dla Żydów i Muzułmanów. I choć odmienność religijna w połączeniu ze skazaniem na bliskie sąsiedztwo wywołuje konflikty, uszanujmy wszystkie kultury, a poznamy fascynujący kraj. Warto tu przyjeżdżać bez uprzedzeń, aby chłonąć całym sobą różnorodność kulturową tego obszaru. Izrael - informacje praktyczne Izrael jest położony na Bliskim Wschodzie i rozciąga się wzdłuż wschodniego wybrzeża Morza Śródziemnego. Graniczy z Libanem, Syrią, Jordanią i Egiptem. Tutaj stykają się trzy kontynenty: Europa, Azja i Afryka. Choć jego rozmiary są niewielkie, w Izraelu można odnaleźć różnorodne elementy topograficzne całego kontynentu, począwszy od porośniętych lasami regionów górskich i bujnych, zielonych dolin po górzyste tereny pustynne, od nadmorskiej równiny po podzwrotnikowy obszar Doliny Jordańskiej i Morza Martwego, najniżej położonego punktu na ziemi. Około połowę obszaru kraju obejmuje półpustynia. Izrael - klimat Izrael jest krajem trzech klimatów, rozciągniętych południkowo. Klimat śródziemnomorski występuje w rejonach wybrzeża, gdzie znajdują się takie miasta jak Tel Awiw i Hajfa. Klimat ten charakteryzuje się chłodnymi i deszczowymi zimami oraz długimi i gorącymi latami. W paśmie wzgórz centralnych występuje klimat umiarkowany. W Dolinie Jordanu występuje klimat tropikalny. Średnie temperatury w styczniu to 14-16oC, w sierpniu 28-33oC. Średnie roczne sumy opadów od 600-800 mm na północy do poniżej 50 mm na południu. Izrael - historia Izrael to państwo o wielkiej i bogatej historii sięgającej czasów biblijnych. Po zburzeniu Świątyni Jerozolimskiej i wygnaniu Żydów, w diasporze utrzymywała się wiara w przyjście mesjasza, który odbuduje Królestwo Izraela. W bujnej historii Ziemi Obiecanej wyróżnia się okres monarchii, rozłamu królestwa, hellenistyczny, panowania rzymskiego, bizantyjskiego, dominacji arabskiej, królestwa łacińskiego, dominacji islamu oraz czasy nowożytne. Kraj ten wielokrotnie był nękany przez wojny, klęski, przechodził "z rąk do rąk", ale mimo to po ponad 2 tys. lat odzyskał autonomię na nowo. Obecnie w Strefie Gazy toczy się trwający od 65 lat konflikt na linii Izrael-Palestyna (izraelsko-arabski), mający charakter etniczny, religijny i terytorialny. Izrael - zwiedzanie, atrakcje Oferta turystyczna Izraela jest szeroka. Wielkie zróżnicowanie na małym obszarze pozwala tego samego dnia jeździć na nartach w masywie Hermonu, a po południu kąpać się w ciepłej wodzie Morza Martwego. Dla Żydów to Ziemia Obiecana, kraina mlekiem i miodem płynąca. Dla większości ludzi to kraina biblijna, miejsce urodzenia Chrystusa i bezcenna skarbnica biblijnych zabytków. Turystyka musi ponosić wysokie koszty związane z koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa turystom, ze względu na wspomniany konflikt zbrojny, jednak liczba przyjeżdżających i zyski rosną z każdym rokiem. Wyjazdy, wycieczki i wyprawy do Izraela - poznaj oferty wyjazdów najlepszych organizatorów.
Arabski jest jedynym językiem urzędowym i tylko on jest nauczany w szkołach państwowych. Od pół wieku na czele Syrii stoi rządząca w sposób autorytarny alawicka rodzina Al-Asadów (siedzący mężczyzna – Hafiz Al-Asad prezydent w latach 1971-2000; stojący mężczyzna, drugi od lewej – Baszszar, syn Hafiza, prezydent od 2000 r.).
Izrael leży nad Morzem Śródziemnym, w rejonie Bliskiego Wschodu. To najbardziej zurbanizowany kraj regionu - w miastach żyje 90 proc. ludności. Pod kontrolą państwa znajdują się ziemie zajęte podczas wojny w 1967 r. – Wschodnia Jerozolima, Wzgórza Golan i część Zachodniego Brzegu Jordanu. Izrael graniczy z Libanem, Syrią, Jordanią i Egiptem. Całkowita długość granic lądowych to 1006 km w tym: z Egiptem - 255 km, z Jordanią - 238 km, z Libanem - 79 km, z Syrią - 76 km, Zachodnim Brzegiem Jordanu - 307 km, ze Strefą Gazy - 51 km. Linia brzegowa liczy 273 km. Pod kontrolą państwa znajdują się ziemie zajęte podczas wojny w 1967 r. – Wschodnia Jerozolima (anektowana decyzją Knesetu w 1980 r.), Wzgórza Golan (anektowane w 1981 r.) oraz część Zachodniego Brzegu Jordanu. Tereny Autonomii Palestyńskiej nie są traktowane jako część państwa Izrael. Powierzchnia kraju zajmuje obszar 20,8 tys. km kw. Wzgórza Golan i Autonomia Palestyńska zajmują dodatkowe 7 tys. km kw. źródło: Bank Światowy (styczeń 2015 r.) W Izraelu żyje 8,7 mln ludzi, z czego Żydzi stanowią 75,4 proc. Ponad jedną piątą kraju zamieszkują Arabowie (20,6 proc.), a pozostałe 4 proc.: Beduini, Koptowie, Chrześcijanie i inni. Stolicą państwa uznawaną przez ONZ oraz większość państw jest Tel-Awiw (ok. 410 tys. mieszkańców, 3,4 mln w strefie metropolitarnej).Tutaj mieści się większość przedstawicielstw dyplomatycznych. Władze Izraela za stolicę kraju uważają licząca 770 tys. mieszkańców Jerozolimę. Urzędowym językiem Izraela jest hebrajski, jednak ze względu na to, że wielu imigrantów nie zna hebrajskiego, drugim językiem urzędowym jest angielski. Wszystkie nazwy są podawane w tych dwóch językach. W powszechnym użyciu jest też arabski i rosyjski. Walutą narodową Izraela jest 1 nowy szekel (NIS) = 100 agorot. yen (aktualny kurs: Izrael dzieli się na sześć dystryktów (mechosot): Jerozolimę, Północny, Hajfę, Centralny, Tel-Awiw, Południowy. Sądownictwo System sądów powszechnych jest zorganizowany według trzech instancji i obejmuje: sądy grodzkie, sądy okręgowe oraz Sąd Najwyższy. Sąd Najwyższy, oprócz pełnienia roli najwyższego sądu odwoławczego, pełni funkcję wysokiego sądu sprawiedliwości. Ma on prawo orzekania w sprawach administracyjnych, które nie są przedmiotem jurysdykcji sądów okręgowych. W Izraelu funkcjonują również sądy specjalne, takie jak: sądy pracy, wojskowe sądy sprawiedliwości, sądy religijne. Orzekają one we właściwych im, wąsko określonych sprawach. Decyzje trybunałów odwoławczych tych sądów są w ograniczonym zakresie przedmiotem rewizji Sądu Najwyższego. Pod względem geograficznym, system sądowniczy jest podzielony pomiędzy sześć okręgów. Sądy grodzkie i okręgowe obejmują swoim zasięgiem obszary właściwe dla ich lokalizacji. Jurysdykcja Sądu Najwyższego rozciąga się na cały kraj. Sprawy, które nie znajdują się w zakresie jurysdykcji żadnego z okręgów geograficznych są rozstrzygane przez Sąd Okręgowy w Jerozolimie. Sąd Najwyższy znajduje się w Jerozolimie. Orzeczenia Sądu Najwyższego wydaje ława przysięgłych, składająca się z trzech sędziów. Jurysdykcja rezydualna sądów okręgowych rozciąga się na sprawy karne i cywilne, które nie wchodzą w zakres jurysdykcji sądów grodzkich, a także spraw, które nie podlegają wyłącznej jurysdykcji innego sądu lub trybunału. Orzeczenia sądów okręgowych wydawane są przez jednego sędziego w zwykłych sprawach, oraz trzech sędziów, w przypadkach poważnych przestępstw lub na specjalny wniosek prezesa lub wiceprezesa sądu okręgowego. Jurysdykcja sądów grodzkich obejmuje sprawy karne związane z przestępstwami, zagrożonymi karą maksymalnie 7 lat więzienia. Jurysdykcja sądów grodzkich w sprawach cywilnych zwykle uzależniona jest od wartości pieniężnej żądania. Niektóre sądy grodzkie mogą być upoważnione rozporządzeniem do pełnienia roli specjalnych trybunałów, takich jak sądy rodzinne, czy sądy dla nieletnich. Sąd grodzki orzeka zwykle za pośrednictwem jednego sędziego, z wyjątkiem sytuacji, w których sędzia rozpatrujący daną sprawę lub prezes sądu poleci orzekanie przez trzech sędziów. Izrael w międzynarodowych organizacjach Izrael od 1949 roku należy do Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ), a w 1995 roku zawarł umowę stowarzyszeniową z Unią Europejską. (weszła w życie r.). Państwo jest również członkiem: Światowej Organizacji Handlu (WTO), Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), Banku Światowego (WB), Międzynarodowego Funduszu Walutowego (IMF) oraz Międzynarodowego Banku Rekonstrukcji i Rozwoju (IBRD). Ważne linki: Administracja gospodarcza Rząd Izraela Ministerstwo Gospodarki Ministerstwo Finansów Bank Centralny Izraela Instytut Eksportu i Współpracy Międzynarodowej Izraelskie Centrum Przemysłowe Badań i Rozwoju - rządowa agencja zajmująca się rozwojem współpracy międzynarodowej w zakresie badań i rozwoju na potrzeby przemysłu Portal dla zainteresowanych inwestowaniem w Izraelu Samorządy gospodarcze Federacja Izraelskich Izb Handlowych Izraelski Związek Producentów Strony z informacjami ekonomicznymi Główny Urząd Statystyczny Izraela Israel Business Information Services (usługi płatne) Israeli Start-Up Network Inne Ambasada RP w Tel Awiwie Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady Delegatura Unii Europejskiej w Izraelu
Mniejsza, z Turcją ★★★ CZAD: graniczy z Libią ★★★ IRAN: graniczy z Turcją i Afganistanem ★★★ LAOS: graniczy z Chinami i Kambodżą ★★★ NATO: sojusz z Turcją ★★★ REDA: graniczy z Rumią ★★★ KENIA: graniczy z Ugandą, Somalią ★★★ LIBAN: graniczy z Syrią, Izraelem ★★★ NEPAL: graniczy z Indiami
Izrael jest krajem, w którym odczuwa się wpływ wielu kultur i religii, a na ulicach słychać wielojęzyczna chodzi. Sama Biblia mówi o bogatej historii, która kształtowała się na przestrzeni kilku tysięcy lat. A wszystko dlatego, że na zachodzące zdarzenia pozostawia swój ślad położenie geograficzne Izraela. Wielkość tego kraju odczuwalne podczas zwiedzania zabytków i miejsc świętych, impregnowane atmosferze harmonii i artykule opisano lokalizacja i teren Izraela, jego granicy z innymi krajami, geologiczne, hydrograficzne i dane, a także cechy lokalnej flory i na mapie świataPaństwo Izrael znajduje się w obszarze świata, który nazywa się Bliskim Wschodem. Ta republika parlamentarna znajduje się w południowo-zachodniej Azji, na wschodnim wybrzeżu morza Śródziemnego. Jeśli spojrzeć na mapę świata, to dokładne współrzędne w Izraelu - 34°45′ długości geograficznej wschodniej i 31°30′ szerokości geograficznej i placIzrael graniczy z wieloma krajami. U swoich północnych granic – z Libanem, w północno-wschodniej części – z Syrią, w południowo-zachodniej części – ze Strefą Gazy i Egiptem, a na wschodzie – z Jordanią i zachodniej terytorium brzegu rzeki granic lądowych wynosi około tysiąc sto kilometrów. Bardziej dokładne dane, o dziwo, nie określone izraelskim państwem. Rzecz w tym, że do dziś kraj nie może rozstrzygnąć oficjalne granicy z Syrią i Libanem. Dlatego są one podzielone «cechą перекрещения ognia» i «niebieską linią”.Bardziej:Główne etapy rozwoju psychiki w филогенезеRozwój psychiki w филогенезе charakteryzuje się kilkoma etapami. Rozważmy dwie główne historie związane z tym - to historyczny rozwój, obejmującego miliony lat ewolucji, historię rozwoju różnych gatunków organizmów to jest gronkowiec i metody jego leczeniaWielu w swoim życiu miał do czynienia z zakażeniem gronkowca. Dlatego konieczne jest posiadanie pełnej informacji o tej chorobie, aby w pełni zrozumieć, co dzieje się w organizmie. Więc co to jest gronkowiec? To bakterie, lub jedną z ich odmian, z kt...Co studiuje morfologia Przed podjęciem się, że studiuje morfologia, należy zauważyć, że sam studiuje ten dział gramatyki. Tak, morfologia studiuje słowo jako część mowy, a także sposoby jego edukacji, jego formy, struktury i gramatyki wartości, a także poszczególne j...Zachodnie granice Izraela kąpie się morze śródziemne, południową część ó morze Czerwone, a wschodnią obszar otacza święta rzeka Jordan, w której niegdyś został ochrzczony Jezus. Długość linii brzegowej wynosi 273 km. Duża część przypada na morze śródziemne i bardzo niewielką część obejmuje morze Czerwone (tylko dwanaście kilometrów).Powierzchnia Izraela, w tym na terytorium autonomii Palestyńskiej, jest równa 27 800 kilometr kwadratowy. Przy czym 6220 z nich zajęte Judą, Galilei i Sektorem Gazu, które zostały отвоеваны w wyniku działań wojennych w 1967 roku. Na wschodzie, na terytorium izraelskiego państwa wchodzi część z morza Martwego (około tysiąc kilometrów kwadratowych). Jest to słone jezioro endoreiczne, maksymalna głębokość wynosi 378 państwaPrzybliżona powierzchnia terytorium Izraela wynosi dwadzieścia tysięcy kilometrów kwadratowych, z których więcej czterystu przypada na wody wewnętrzne. Obszar kraju rozciąga się z południa na północ, od miasta Ejlat do miejscowości Metulla, na 424 km. Z zachodu na wschód odległość samego wąskiego miejsca wynosi 15 km, a najbardziej powszechne wynosi 114 dzień dzisiejszy Izrael przejął 70 km² Jerozolimy, 1150 km² wzgórza golan i 5879 km² na zachodnim brzegu Jordanu. Taka lokalizacja wywiera piętno na życie państwa, więc ma swoje językowe i walutowe IzraelaDziś oficjalnymi językami w tym państwie są uważane za arabski i hebrajski. Ale także tutaj często mówią w języku polskim, angielskim, niemieckim, hiszpańskim i językiem narodu żydowskiego był hebrajski. Uważano, że to właśnie im posiadali Adam i Ewa. W tym języku została napisana duża część Starego Testamentu i Zwoje znad morza Martwego. Cały czas język Izraela zmieniał się pod wpływem sąsiadujących krajów. Dlatego pojawiały się jego odmiany (np. dlatego, jemen, niemiecka i muzułmańska).Jednak w drugim wieku żydzi doznali prześladowań ze strony rzymian, i hebrajski stracił swoją siłę jako język mówiony. Do końca XIX wieku na nim tylko pisali religijne wiersze i teksty, a następnie on i w ogóle stał się archaiczny. Ale po hebrajski stopniowo się zregenerował z inicjatywy сиониста, проживавшего w imperium IzraelaDzisiaj oficjalną walutą państwa, uważa się za nowy szekel izraelski. To równa się stu агоротам. Jeśli porównać z innymi jednostkami pieniężnymi, to w шекеле - 0,29 amerykańskiego dolara lub 16,96 rosyjskiego używana w czasach starożytnych na całym świecie. Ale wtedy izraelski odnosi się nie nominał monety, a wagę złota lub srebra, które są cenione najbardziej. W 1985 roku ta jednostka monetarna osłabił się w tysiąc razy. Istniejące monety i banknoty zmieniły wygląd i stały oznaczone literami z alfabetu hebrajskiego. I pojawiły się nowe шекели. Dziś pieniądze Izraela mają międzynarodowy kod i swobodnie, są konwertowane do innych AdministracyjnyPaństwo Izrael podzielony jest na obszary administracyjne, które nazywają мехозотами. W sumie jest ich sześć: Centralny, z Jerozolimy, Hajfy, Tel-Aviv, Północny i Południowy. Z kolei administracyjne obszary są podzielone na piętnaście подрайонов, zwanych нафотами. W nich można liczyć pięćdziesiąt samodzielnych i najmłodszym miastem w Jerozolimskiej dzielnicy jest Beit shemesh. W czasach Biblijnych tutaj przebiegała droga z gór Judzkich do Awiw jesthandlowo-przemysłowy i kulturalno-biznesowym centrum stolicy. Najbardziej malowniczym miasteczkiem jest Haifa, który znajduje się na zboczu świętej pasma górskiego centrum Izraela można uznać za Jerozolimy. W tym świętym miejscu rozegrały się najważniejsze wydarzenia z życia Chrystusa. Jest to również największe miasto państwa o powierzchni 126 kilometrów kwadratowych. W Jerozolimie mieszka prawie osiemset tysięcy osób. Przy tym całkowita liczba ludności Izraela wynosi około ośmiu IzraelaTen kraj dzielą dwa łańcuchy górskie i w efekcie powstają trzy zupełnie różne ulgę Рифтовая dolina. Również często nazywane Jordanu, na cześć przepływającej tu rzeki. Stanowi wyjątkową przestrzeń, która odnosi się do poważnego геологическому разлому Syryjsko-Afrykańskiej strefy. W niej wchodzi dolina rzeki Jordan, Hula, Изреельская, jama z morza Martwego i Wadi al-Araba, który jest łącznikiem z morzem Górzysty teren. Rozciąga się od Эйлатского zatoki do gór Libanu. Obszar też można podzielić na trzy części. Na południu to w górach, na pustyni Negew, na północy ó Galileusza, a w centrum ó Centralne highlands, w który wchodzi Samaria, Judea i Шфела. Jeśli zwrócić uwagę na cechy terenu Izraela w tej dziedzinie, to można zobaczyć, że on wznosi się łagodnie opada na zachodzie, tworząc całe łańcuchy wzgórz o wysokości około dwustu-czterysta metrów. We wschodniej części kraju góry bardziej strome i urwiste, niektóre osiągają nawet 1,3 Nadmorska równina. Zaczyna się wąskim pasem od libańskiej granicy i ciągnie się aż do Egiptu przez pustynię Negew. Z kolei obszar ten można podzielić na trzy strefy. Na północy jest to Западногалилейское wybrzeżu i dolina Звулуна. W południowej części strefy Nadmorskiej przedstawiona Śródziemnomorskim wybrzeżem, w który wchodzi Żydowska zwykły i Negew. W centralnej części znajduje się Кармельское wybrzeżu i Саронская dolina (Sharon).Za wąskim piaszczystym brzegiem leży pas żyznych ziem, które zajmują się mieszkańcy. Dlatego na tym terenie Izraela koncentruje się większość społeczeństwa. Na Nadmorskiej równinie znajdują się główne osady portowe Tel awiw-Jafa, Ashdod, Haifa i główny kompleks agrarnego i przemysłowego potencjału GeologicznaTerytorium kraju głównie założony skał мезозоя związanych trzeciorzędowa i systemie czwartorzędowych. Najbardziej rozpowszechnione верхнемеловые osady, które są prezentowane dolomitów, wapieni i мергелями. Зоолиты i piaskowce są na płaskowyżu Гилелея i strefy przybrzeżnej. Na północy jest solidny osady kredy, z których powstały groty Rosz-ha-Никра. A oto geografia Izraela w dolinie Jordanu) gromadzenie potężnych aluwialne warstwy łatwo coraz bardziej się zacierają dużą ilością lokalnych wód. Z tego powodu w tych dziedzinach szeroko rozwinięte procesy krasowe. Jaskiń, powstały ze skał rozpuszczalnych w wodzie, w Izraelu wiele. Jednak do odwiedzenia otwarta jest tylko jedna ó Авшалом. Również tutaj wiele małych jaskiń, powstały w sposób naturalny, które historycznie były wykorzystywane jako magazyny, miejsca ukrycia i spotkań IzraelaWyjątkowe położenie geograficzne Izraela mocno wpłynęło na różnorodność wód ras. Zachodnia część kraju, składająca się z wybrzeża i zboczy, bogata brązowymi glebach, które są charakterystyczne dla suchych subtropikalnych obszarów. Na terenie wschodnich i centralnych dzielnic koncentruje się górska szaro-brązowa ziemia. Na południu kraju znajdują się odmiany gleb subtropikalnych niektórych obszarach północnej Негевы to opis generowany jasno-żółty plenna less. W strefie przybrzeżnej zawartość próchnicy waha się od 0,75 % do 2,4 % w głębi i na powierzchni odpowiednio. Grunt południowej Негевы składa się z granitu i piaskowca, a ziemię pokrywa Galilei – z wapienia. Gleby pokrywa w ogóle nie występuje tylko na niektórych pustynnych i górskich zwrócić uwagę na to, gdzie znajduje się Izrael, to można zobaczyć, że ma kontrowersyjna hydrograficzne pozycji. Zasoby wody słodkiej są oceniane w 1800 milionów metrów sześciennych rocznie. Z nich 1100 dają małe źródła i rzeki, 320 ó izraelska obszar Jordanu, a 200 – kanalizacji rzeki słodkiej wody wydobywa się poprzez oczyszczania ścieków i recyklingu wody morskiej. Głównym rezerwuarem dla kraju jest Тивериадское jezioro. Od niego przez Roche óha-Ain do Jarkon-Negew idzie wodociągu o łącznej długości około 250 zachodzie kraju rzeki należą do basenu morza Śródziemnego. Nie jest ich tak dużo, a w upalny sezon większość z nich po prostu wysusza. Wschodnie granice Izraela są бессточными. Najbardziej stałą rzeką kraju jest Jordan. Dzięki гидротехническому wyposażenia posiada praktycznie niezmienny stoke. Wyjątek stanowią tylko krótkie powodzi. Dużym zainteresowaniem cieszą się jezioro Tyberiadzkie. Ja choć trochę засолено, ale nadal nadaje się do użytku, tak i bogate w KlimatyczneIzrael – wystarczy mały kraj, ale w nim można spotkać dziewięć różnych stref klimatycznych, które zależą od lokalizacji górskie charakteryzują się dość gorący latem i mroźne zimy. Obszar wybrzeża charakteryzują się łagodną zimą i wilgotnym latem. A w dolinie Jordanu miękka i przyjemna zima, ale bardzo gorące i suche lato. Ta różnorodność wynika trudnym terenie i pustynią, w wschodniej strefie i bliskość morza od strony Geograficzne Izraela wpływ na pogodę. W zasadzie w kraju klimat subtropikalny. Zima jest dość chłodna i deszczowa. Powietrze w styczniu normalnie nagrzewa się do 9-22 stopni ciepła. Obfitość opadów przypada na grudzień - luty, śnieg pada rzadko, a i to w górskich w Izraelu trwa od kwietnia do listopada. W zasadzie to jest suche i ciepłe. Powietrze ogrzewa się do 30-38 stopni. Ale ze względu na bardzo różnej wilgotności powietrza w różnych regionach temperatura ta jest postrzegana inaczej. Charakterystyczną cechą letniej izraelskiej pory stają się upalne иссушающие wiatry. Woda w morzu Martwym, jak zwykle, nagrzewa się do 30 stopni w sierpniu i do 25 ó w Izraela jest bardzo zróżnicowana. Spotykają się tu przedstawiciele Cukier, Arabskiej, Irańsko-Туранской i Śródziemnomorskiej dziedzinie. Rośliny kraju przedstawione 2600 gatunków, z których 150 można znaleźć wyłącznie w Izraelu i nigdzie indziej na rozpowszechnione dąb, granaty, figi, oliwa, cyprys, mięta, сикомора, mirt i chleb świętojański. Mieszkańcy bardzo lubią sadzić eukaliptus, akacja i alpejską sosnę w strefie leśnej. Dla założeń miejskich obszarów używają казуарину, pistację, ficus, oleander i tamaryszek. Według lokalizacji tych roślin można określić, gdzie znajduje się Izrael i kończą się jego Zwierzęcy Izraela przedstawiony 100 gatunków ssaków, 500 gatunków ptaków i 100 gatunków gadów. Wcześniej fauna była bardziej bogate. Z tych miejsc zniknął lew, syryjski niedźwiedź, krokodyl nilowy, сернобык, berber baran, onager, daniele i puchacz. Ale nadal występuje tutaj одногорбый wielbłąd, grzywiasty baran, нубийский dupek, gazele, antylopy, dziki dzik i zwierzęca natura Izraela jest przedstawiona болотными i lądowych żółwi. Wyłącznie w rzece Aleksander można spotkać нильские мягкокожие rodzaje. Również tutaj znajdują palestyńskiej żmija, эфа, удавчик, pompa już, czarny полоз i plamisty псевдовипера. Można liczyć 30 gatunków węży, z których 8 suchość klimatu ogranicza liczbę gatunków płazów. Są tutaj znajdziesz ognistej salamandry chińskie olbrzymie, малоазиатским тритоном, kameleonem, zwykłej квакшей, syryjskiej чесночницей i zielonej położenie geograficzne Izraela otwiera wiele możliwości dla tego kraju. Szczególnie tutaj lubią jeździć podróżnik z kurortów morza Śródziemnego, Martwego i Czerwonego morza.
„Mapa, którą trzeba zobaczyć…” – napisał w opisie Tanchum. Wzdłuż większej część odcinka granicy turecko-syryjskiej rozmieszczone są związki taktyczne 6 korpusu 2 armii. Widać na niej, że w rejonie na północ od Latakii i na zachód od Idlib pozycje zajmuje
foto – Pixabay Zjednoczone Emiraty Arabskie, w skrócie ZEA to państwo arabskie na Bliskim Wschodzie. Położone jest nad Zatoką Perską i Omańską. Graniczy z dwoma państwami : Arabią Saudyjską i Omanem. Powszechnie mówi się o tym państwie jako jednym z najbogatszych, głównie dzięki ropie naftowej. Jest jednak wiele innych ciekawych rzeczy o tym państwie. 1. Zjednoczone Emiraty Arabskie dzielą się na siedem emiratów rządzonych przez emirów. Emiry to kolejno Abu Zabi, Dubaj, Adżman, Fudżajra, Ras al Chama, Szardża, Umm al Kajwajn. Wszystkie ze stolicą w miastach o tych samych nazwach co emirat. 2. Państwo to zostało powołane do życia pod koniec 1971. Wtedy szacunkowa liczba ludności ledwo przekraczała 180 tys., przy czym w Dubaju żyło ok. 60 tys. mieszkańców. W najmniejszym emiracie Adżman żyło jedynie 4,25 tys. 3. Oficjalnym językiem jest język arabski. Używa się także języka angielskiego, perskiego, urdu i hindi. 4. Zjednoczone Emiraty Arabskie należą do szybko rozwijających się i najbogatszych państw Azji Zachodniej. Przez długi czas najwięcej dochodów przynosiła ropa naftowa. Wydobycie jej rozpoczęło się jeszcze przed faktycznym ustanowieniem państwa, bo w 1962 roku w Abu Zabi. Gdy już powstała federacja wydobycie ropy sięgnęło 44,5 mln ton. Obecnie ropa naftowa zapewnia 18% PKB, a najważniejszym sektorem gospodarki są transakcje finansowe. 5. Tereny i ludy, które zamieszkiwały obecny teren Zjednoczonych Emiratów Arabskich były częścią starożytnej sieci handlowej z imperium perskim, Indiami i Afryką Wschodnią. 6. ZEA położone są w strefie klimatu zwrotnikowego kontynentalnego suchego. W głębi kraju określany jest nawet jako skrajnie suchy. Powierzchnia kraju jest w większości nizinna i pustynna – 97% powierzchni kraju zajmuje pustynia Ar-Rub al-Chali. 7. Średnie temperatury w kraju w styczniu wynoszą około 20 stopni, natomiast w lipcu średnia to 32-40 stopni. Maksymalnie zaś wynoszą ponad 50 stopni. Opady deszczu występują głównie w okresie od grudnia do lutym. Ich roczna suma to około 80-140 mm. W emiratach nie znajdują się żadne rzeki stałe, występują rzeki tymczasowe oraz wody artezyjskie w oazach. 8. W Dubaju jednym z miast ZEA, znajdują się bankomaty wydające sztabki złota. 9. Zjednoczone Emiraty Arabskie mają dobrze rozwiniętą sieć dróg i ponad 40 lotnisk. Największym lotniskiem jest międzynarodowy port lotniczy w Dubaju. 10. W Dubaju znajduje się jedyny na świecie 7 gwiazdkowy hotel, Burj Al Arab. 11. W Dubaju znajduje się najwyższy na świecie budynek. Jest to Burdż Chalifa o wysokości 829 metrów. 12. W Abu Dhabi znajduje się budynek, bardziej nachylony niż “Krzywa Wieża” w Pizzie. Budynek ma wysokość 160 metrów i nachylenie 18 stopni, co wynosi 4 razy więcej niż wcześniej wymieniona wieża. 13. W ZEA nie ma ustalonej płacy minimalnej. Nie ma również podatku dochodowego. 14. Czterech obywateli państwa zgromadziło majątek większy niż miliard dolarów amerykańskich. Najbogatszy z nich jest Abdull bin Ahmad Al Ghurair, którego majątek wynosi ponad 6,4 miliardów dolarów amerykańskich. 16. W Zjednoczonych Emiratach Arabskich tydzień zaczyna się w niedzielę. 17. Wyspy palmowe to zespół trzech największych sztucznych na świecie, usypywanych u wybrzeży Dubaju od roku 2001. Każda z wysp docelowo ma mieć kształt daktylowej palmy z falochronem oddzielającym je od wód Zatoki Perskiej. Jedna z wysp – Palma Jumeirach, jest ukończona. Wniesiono na niej luksusowe hotele, prywatne posiadłości i kolejkę jednoszynową. 18. W Emiratach ograniczone są zasoby słodkiej wody. Z tego powodu prawie cała woda wykorzystywana w państwie jest pozyskiwana z wody słonej za pomocą odsalania. Pożera to jednak ogromne zasoby energii, przez co nadal poszukiwane są alternatywne metody uzyskania wody, a mieszkańców zachęca się do oszczędzania wody. 19. W centrum Mul al-Imarat w Dubaju wybudowano pierwszy na Bliskim Wschodzie kryty kompleks narciarski Ski Dubai. 20. Na wyspie Yas w Abu Zabi znajduje się największy na świecie kryty park tematyczny Ferrari World Abu Dhabi. Dysponuje on wirtualnymi torami wyścigowymi i innymi atrakcjami takimi jak najszybsza kolejka górska świata – Formula Rossa, która rozwija prędkość do 240 km/h. 21. Na pustyni Al Gharbia w Abu Zabi znaleziono czaszkę krokodyla sprzed 8 milionów lat. 22. W roku 2009 w Dubaju ukończono budowę Burdż Chalifa, którego kształt nawiązuje do kwiatu pustyni, a liczne ornamenty na nim odnoszą się do bogato zdobionej architektury islamu. Dodatkowo jest to najwyższy budynek na świecie – ma wysokość 829 metrów, co zdetronizowało Taipei 101 na Tajwanie. 23. Flota policji w Dubaju posiada luksusowe samochody, w tym lamborghini i ferrari, aby patrolować miejsca najchętniej odwiedzane przez turystów. 24. Szczególnym szacunkiem w Zjednoczonych Emiratów Arabskich cieszą się sokoły. Wizerunek tych ptaków jest w godle kraju i na banknotach, a samo sokolnictwo jest wyniesione do rangi sztuki w ZEA. W Abu Zabi funkcjonuje nawet sokoli szpital. 25. Nauka obowiązkowa trwa 9 lat, przy czym początek edukacji to 6 rok życia. 26. Pełnoletność osiąga się w wieku 21 lat. 27. W Dubaju znajduje się linia metra o długości prawie 75 kilometrów. 28. Krajowa domena ZEA to .ae. 29. W Dubaju znajduje się 168 “drapaczy chmur”, czyli budynków o wysokości ponad 150 metrów. 30. Obecnie w Zjednoczonych Emiratach Arabskich Arabowie i Persowie stanowią 42% populacji kraju. Osoby pochodzące z krajów subkontynentu indyjskiego to 50% społeczeństwa, a resztę stanowią imigranci z południowo-wschodniej Azji.
21 października 2023, 17:28. Strefa Gazy, wąski pas ziemi pomiędzy Izraelem a Egiptem, jest jednym z najgęściej zaludnionych miejsc na ziemi. Po odwetowych atakach Izraela sytuacja na tym kontrolowanym przez Hamas terytorium stała się dramatyczna. Jednak już wcześniej było ono nazywane "największym na świecie więzieniem na
foto – Pixabay Państwo Izrael znajduje się na Bliskim Wschodzie, w Azji Zachodniej na wschodnim brzegu Morza Śródziemnego. Graniczy z Libanem, Syrią, Jordanią i Egiptem. Patrząc na jego rozwój możemy się zastanawiać jak państwo utworzone po II wojnie światowej stało się jednym z silniejszych pod względem gospodarczym. Jednak jest więcej ciekawostek o tym państwie. 1. Populacja Izraela liczy sobie 7,6 miliona osób, przy czym 75% stanowią Żydzi. Drugą grupę stanowią Arabowie – 20%. Trzecią grupą jest mniejszość etniczna Samarytan. Duże zróżnicowanie jest jednak pod kątem wyznaniowym. Obok siebie mieszkają bowiem Żydzi, muzułmanie, chrześcijanie i druzowie oraz kilka mniejszych grup religijnych. 2. Współczesne państwo Izrael ma swoje korzenie w Ziemi Izraela, która przez 3 000 lat zajmowała centralne miejsce w judaizmie. Syjonizm był zaś nowożytnym ruchem politycznym dążącym do powstania państwa Izrael. 3. Już w okresie I wojny światowej Wielka Brytania wydała tzw. Deklarację Balfoura, zakładającą utworzenie w Palestynie “żydowskiej siedziby narodowej”. Po wojnie Liga Narodów zgodziła się na stworzenie Mandatu Palestyny pod protektoratem brytyjskim. 4. W 1947 roku ONZ zgodził się na podzielenie Palestyny. Powstały dwa państwa – żydowskie i arabskie. 14 maja 1948 roku państwo Izrael proklamowało niepodległość, jednak okoliczne państwa odmówiły zaakceptowania układu. Rozpoczęła się wojna, której efektem było poszerzenie granic żydowskiego państwa. Od tamtej pory Izrael ma konflikt z arabskimi państwami ościennymi. 5. Państwo jest demokratyczną republiką parlamentarno-gabinetową. Premier posiada władzę wykonawczą i stoi na czele rządu. Władza ustawodawcza podzielona jest między rząd i parlament, zwany Kneset. 6. Gospodarka izraelska znajduje się na 44. miejscu wśród największych gospodarek światowych. 7. Izrael ma problemy odnośnie stolicy. Z jednej strony w 1950 proklamowano, że jest nią Jerozolima, jako siedziba rządu i największe miasto. Jednak ostatecznie status pozostaje niewyjaśniony, dlatego wiele państw w tym Polska za stolicę tego państwa uznaje Tel Awiw, czyli finansowe centrum Izraela. 8. W grudniu 2017 Donald Trump, jako prezydent USA uznał Jerozolimę za stolicę Izraela. Jednocześnie wydał polecenie, aby do Jerozolimy przenieść amerykańską ambasadę. 9. W lipcu 2018 roku parlament Izraela przyjął ustawę “Prawo o żydowskim państwie narodowym”, zgodnie z którym kraj został uznany za wyłącznie żydowski. W związku z tym jako jedyny język urzędowy uznano hebrajski – nie tak jak było wcześniej, że istniał drugi język urzędowy, arabski. 10. Nazwa Izrael pochodzi ze Starego Testamentu, dokładniej Księgi Rodzaju. Oznacza “ten, który walczy z Bogiem”, choć niektórzy komentatorzy interpretują nazwę jako “Bóg zasad” lub “Bóg osądzający”. 11. Inne proponowane nazwy na państwo żydowskie brzmiały Ziemia Izraela, Syjon i Judea. Zostały jednak odrzucone, a w pierwszych dniach niepodległości upowszechniło się używania zwrotu Izrael, ale w odniesieniu do mieszkańców. 12. Flaga nawiązuje do tradycyjnej żydowskiej chusty modlitewnej. Pośrodku niej umieszczono również Gwiazdę Dawida, która od setek lat jest symbolem żydowskiej tożsamości narodowej. Herbem państwowym jest za to złoty świecznik menora. 13. Ziemia Izraela jest święta dla Żydów od czasów biblijnych. Według ich świętej księgi jest ona im obiecana przez Boga jako ojczyzna. 14. Obszar dawnego królestwa izraelskiego był podbity kolejno przez Asyrię, Babilon, Persję, Grecję, Rzym, Bizancjum i Arabów. 15. Izrael jest położony na kontynencie azjatyckim, jednak ścisłe kontakty dyplomatyczne ma z USA oraz krajami europejskimi. 16. Państwo to charakteryzuje się dużą różnorodnością geograficzną od pustyni Negew, po łańcuchy górskie Galilei, Karmelu i Wzgórz Golan. Posiada również nadmorską równinę, która jest głównym terenem osadniczym. 17. Jordan to najdłuższa rzeka Izraela, posiadająca długość 250 kilometrów. 18. Na terenie Izraela występuje wyjątkowa forma geologiczna – kratery powstałe w wyniku erozji ziemi, zwane makhteshim. 19. Izrael ma najwyższą liczbę gatunków roślin na metr kwadratowy spośród państw basenu Morza Śródziemnego. 20. Posiada surowce naturalne w postaci gliny, wapienia, gipsu, potasu, bromu i fosforanów. 21. Izrael cechuje się ogromnym bogactwem różnorodnych form życia roślinnego i zwierzęcego. Północne tereny to wilgotne i górzyste obszary zamieszkałe przez orły i wydry. Południe to obszary pustynne, zamieszkałe przez koziorożce nubijskie. 22. Państwo to utrzymuje stosunki dyplomatyczne z 160 krajami i ma 93 misji dyplomatycznych. 23. Izrael powszechnie uważa się za najbardziej rozwinięty gospodarczo i przemysłowo kraj Bliskiego Wschodu. 24. Środkiem płatniczym są nowe szekle w skrócie NIS, które zastąpiły stare szekle w kwietniu 1985 roku. 25. Pod względem produkcji żywności – poza zbożami i wołowiną – Izrael jest samowystarczalny. 26. Izrael ma najwyższy wskaźnik na świecie jeśli chodzi o użycie energii słonecznej do ogrzewania wody – jest to ponad 90%. 27. Jest światowym liderem w technologii odsalania i oczyszczania wody, wykorzystania energii geotermalnej i rozwoju technologii hi-tech. 28. Izrael to prawdziwe bogactwo kulturowe związane z różnorodnością populacji – pochodzący z całego świata Żydzi przywieźli swoje tradycje wyniesione z państw gdzie mieszkali i zmieszali je. 29. Jest to jedyne państwo na świecie, gdzie obowiązuje kalendarz żydowski. Według niego dniami wolnymi od pracy są święta państwowe, święta religijne oraz szabat, czyli sobota. 30. Od 1994 roku wszystkie organizacje sportowe z Izraela biorą udział w rozgrywkach europejskich.
Oficjalna łączna długość granic Izraela wynosi 1017 km, z czego z Egiptem 266 km, Jordanią 238 km, Libanem 79 km, Syrią 76 km, Strefą Gazy 51 km i Autonomią Palestyńską 307 km. Długość granic morskich wynosi 273 km.
Izrael zajmuje niewielki, wąski pas półpustynnej ziemi na południowo-wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego. Jego historia sięga 3,5 tys. lat, kiedy Żydzi porzucili koczownictwo, osiedli w Ziemi Izraela i stali się narodem. Na przestrzeni wieków kraina znana była pod różnymi nazwami: Erec Israel, Ziemia Izraela, Syjon (od jerozolimskiego wzgórza, które stało się symbolem zarówno samego miasta, jak i całej Ziemi Izraela), Palestyna (nazwa po raz pierwszy użyta przez Rzymian i pochodząca od Filistii), Ziemia Obiecana; Ziemia Święta. Dla większości współczesnych Izraelczyków funkcjonuje jednak po prostu jako Haarec – Kraj. Izrael zamieszkuje ponad 7 milionów ludzi: 5,4 mln Żydów i 1,4 mln Arabów. Społeczeństwo reprezentuje szerokie spektrum stylów życia – od religijnego po świecki, od nowoczesnego po tradycyjny, miejski i wiejski, grupowy i indywidualistyczny. ■ Mała powierzchnia i niewielkie odległości Całkowity obszar Izraela wynosi 22 072 km kwadratowe, z czego 21 643 przypada na obszar lądu. Izrael ma około 470 kilometrów długości i 135 kilometrów w najszerszym miejscu. Od północy graniczy z Libanem, od północnego wschodu z Syrią, od wschodu z Jordanią, zaś od południowego zachodu z Egiptem. Zachodnią granicą jest wybrzeże śródziemnomorskie. Góry od nizin i pustynie od żyznych terenów dzielą często minuty drogi. Znad brzegów Morza Śródziemnego nad Morze Martwe można przejechać samochodem w półtorej godziny. Wycieczka z Metulli na północnym pograniczu do Ejlatu na południowym krańcu państwa zabierze około sześciu godzin. ■ Ukształtowanie terenu Izrael można podzielić na cztery regiony geograficzne: trzy południkowo ułożone pasma i duży obszar pustynny na południu. Nizina nadmorska biegnie równolegle do brzegu Morza Śródziemnego. To piaszczyste wybrzeże i żyzne tereny sięgające do 40 km w głąb lądu. Na północy plaże ustępują czasem miejsca ostrym wapiennym i piaskowcowym klifom. Nizinę nadmorską zamieszkuje ponad połowa ludności Izraela. Tutaj położone są najważniejsze miasta, porty morskie, większość zakładów przemysłowych, wiele farm i ośrodków turystycznych. Wzdłuż kraju rozciąga się kilka pasm górskich. Nad doliną Hula na północnym wschodzie wznoszą się bazaltowe klify Wzgórz Golan, powstałych w wyniku prehistorycznych erupcji wulkanicznych. Dolomitowo-wapienne wzniesienia Galilei sięgają 500 do 1200 metrów Niewielkie stałe strumienie i stosunkowo obfite opady sprawiają, że zieleń obecna jest tu przez cały rok. Mieszkańcy Galilei i Golanu zatrudnieni są w większości w rolnictwie, turystyce i przemyśle lekkim. Dolina Ezdrelon, rozdzielająca wzgórza Galilei i Samarii, to najżyźniejszy obszar Izraela, uprawiany przez wiele kibuców i spółdzielni. Falujące wzgórza Samarii i Judei (tzw. Zachodniego Brzegu) to mozaika skalistych szczytów i urodzajnych dolin, upstrzonych srebrno-zielonymi, wiekowymi drzewkami oliwnymi. Tarasy na zboczach, wprowadzone tu przez starożytnych rolników, wtapiają się w krajobraz. Dominują niewielkie miasteczka i ludne wsie. Negew zajmuje około połowy terytorium Izraela. Jego niezbyt liczni mieszkańcy trudnią się rolnictwem i przemysłem. Na południu Negew staje się pustynią z niskimi piaskowcowymi wzgórzami i równinami przecinanymi kanionami i wąwozami (wadi), które zimowe ulewy często zamieniają w rwące strumienie. Jeszcze dalej na południe zobaczyć można wyższe, nagie i skaliste szczyty, kratery i obsypane głazami płaskowyże. Klimat jest tu znacznie suchszy. Trzy kratery erozyjne, z których największy mierzy 35 x 8 kilometrów, sięgają daleko w głąb ziemi, odsłaniając pełen zakres kolorów i odmian skał. Na samym krańcu Negewu, niedaleko położonego nad Morzem Czerwonym Ejlatu, wznoszą się poprzecinane suchymi kanionami ostre iglice z szarego i czerwonego granitu, zaś strome urwiska lśnią w słońcu barwnymi warstwami piaskowca. Jezioro Tyberiadzkie, wciśnięte między wzniesienia Galilei i Wzgórza Golan, leży na wysokości 212 metrów poniżej poziomu morza. Ma 21 km długości i 8 km szerokości. To największe jezioro Izraela jest głównym źródłem wody pitnej w kraju. Na brzegach Jeziora Tyberiadzkiego znajduje się wiele miejsc o znaczeniu historycznym i religijnym, a także osiedla rolnicze, przystanie rybackie i ośrodki turystyczne. Dolina Jordanu i Wadi Araba, położone na wschodzie kraju, stanowią część Wielkiego Rowu Afrykańskiego, który miliony lat temu przebił skorupę ziemską. Północny kraniec tego regionu jest bardzo urodzajny, podczas gdy południe jest półpustynne. Głównymi źródłami zarobku są tu rolnictwo, rybołówstwo, turystyka i przemysł lekki. Rzeka Jordan, płynąca Wielkim Rowem, na przestrzeni 300 km swego biegu pokonuje ponad 700 metrów różnicy wzniesień. Zasilana strumieniami z Góry Hermon, toczy wody przez żyzną dolinę Hula i wpada do jeziora Tyberiadzkiego. Następnie płynie zakolami w stronę Morza Martwego i tam kończy swój bieg. Jordan jest zwykle wąski i płytki, poziom wody podnosi się jednak w zimie. Wadi Araba (Arava) to region sawanny, rozciągający się od Morza Martwego do Zatoki Ejlat, izraelskiego okna na Morze Czerwone. Dostosowanie zaawansowanych metod uprawy do tutejszych warunków klimatycznych – opadów nie przekraczających 25 mm rocznie i letnich upałów dochodzących do 40ºC – pozwoliło nawet poza sezonem hodować owoce i warzywa, trafiające następnie głównie na eksport. Morze Martwe to najniższy punkt na Ziemi – 400 metrów Położone jest na południowym krańcu Doliny Jordanu. Jego wody, najbardziej zasolone i najgęstsze na świecie, zawierają sole potasu, magnezu, bromu, sól kuchenną i wiele innych związków. Tempo cofania się Morza Martwego wzrosło w ostatnich latach z powodu intensywnego parowania (1,6 m rocznie) oraz izraelskich i jordańskich inwestycji hydrologicznych, mających na celu zaspokojenie zapotrzebowania na wodę, które zmniejszyły zasilanie zbiornika o 75%. Od 1960 roku lustro Morza Martwego opadło o ponad 10 metrów. Rozważany jest projekt połączenia Morza Martwego ze Śródziemnym za pomocą systemu kanałów i wodociągów, co pozwoliłoby przywrócić temu pierwszemu właściwe rozmiary i poziom wody. ■ Klimat W Izraelu występują klimaty od umiarkowanego do zwrotnikowego, z dużym nasłonecznieniem. Są dwie wyraźne pory roku: deszczowa zima od listopada do maja i suche lato przez pozostałe pół roku. Opady deszczu są wysokie na północy i w centrum kraju, znacznie niższe na północy Negewu i niemal nieobecne na południowych krańcach. Poszczególne regiony różnią się znacznie między sobą: na wybrzeżu zima jest łagodna, a lato wilgotne; na terenach górzystych (łącznie z Jerozolimą) lato jest suche, a zima dość chłodna; dolina Jordanu ma gorące, suche lato i ciepłą zimę; na Negewie przez cały rok panują warunki półpustynne. Skrajności pogodowe obejmują śnieg na większych wysokościach z jednej strony, a nieznośnie gorące wiosenne i jesienne wiatry, przynoszące straszliwe upały, z drugiej. Na fotografii: Wzgórza Galilei (fot. S. Lederhendler)
Graniczy z jordanią i syrią. Odpowiedz na proste pytanie „Graniczy z jordanią i syrią” i przetestuj swoją wiedzę online. Jeżeli nie znasz prawidłowej odpowiedzi na to pytanie, lub pytanie jest dla Ciebie za trudne, możesz wybrać inne pytanie z poniższej listy. Jako odpowiedź trzeba podać hasło (dokładnie jeden wyraz). Dzięki
graniczy z Libią i Algierią - krzyżówka. Lista słów najlepiej pasujących do określenia "graniczy z Libią i Algierią": TUNEZJA MAROKO NIGER MALI EGIPT CZAD SUDAN LIBAN KRAJ PAŃSTWO KADDAFI AFRYKA IRAK LAOS BRAZYLIA SYRIA IRAN TOGO KONGO KENIA. Słowo. Określenie. Trudność. Autor. CZAD. graniczy z Libią.
Kilka kilometrów od granicy z Syrią działa grupa Polaków, którzy ze wszystkich sił pomagają syryjskim uchodźcom. Poznaj ludzi, z których możemy być
graniczy ze stanem Nebraska ★★★ IRAK: graniczy m.in. z Kuwejtem i Turcją ★★★ IRAN: graniczy z Turcją i Afganistanem ★★★ LAOS: graniczy z Chinami i Kambodżą ★★★ STAN: Luizjana lub Nebraska ★★★ LIBAN: graniczy z Syrią, Izraelem ★★★ STANY: Nebraska i Wisconsin ★★★ WAHOO: miasto w USA (Nebraska
GRANICZY Z JORDANIĄ - 3 - 9 liter - Hasło do krzyżówki. 🔔 Wyszukiwarka haseł do krzyżówek pozwala na wyszukanie hasła i odpowiedzi do krzyżówek. Wpisz szukane "Definicja" lub pole litery "Hasło w krzyżówce" i kliknij "Szukaj"!
.